راهکاری برای خانه‌دار شدن

سال ها است که خانه دار شدن در کشور ما برای بسیاری از اقشار مختلف جامعه، بالاخص قشر کم درآمد به آرزویی بلند مدت تبدیل شده که البته طی 3 سال اخیر و با رشد بیش از 3 برابری قیمت مسکن، این آرزو به رویایی دست نیافتنی بدل و بسیاری از خانواده ها را با ناامیدی از دستیابی به آن همراه کرده است.

امروزه حتی خانواده هایی که پس اندازهای چند ساله خود را به ثمر نشسته می دیدند و تنها چند قدم پایانی تا خرید مسکن را مشاهده می کردند، توان و قدرت خرید را در خود نمی بینند و از این رو با مشکلات همه جانبه روحی-روانی و حتی اجتماعی مواجه شده اند.
 

افسارگسیختگی قیمت مسکن

از اواسط سال 97 و هم زمان با نواسان در بازار طلا و سکه، بسیاری از مردم نقدینگی خود را به بخش مسکن منتقل کردند تا از تجربه تلخ سرمایه گذاری در حوزه طلا و دلار و اُفت ناگهانی آن دور باشند. اما همین روند افزایش تقاضا در بخش مسکن، زمینه سیر صعودی نرخ ملک و مستغلات را ایجاد کرد و به ناگهان قیمت مسکن رشد بی سابقه ای به خود گرفت.

درست از همان زمان تا کنون این سیر صعودی ادامه پیدا کرد و با کوچک ترین تنش سیاسی و تغییر در بازار دلار و سکه؛ قیمت مسکن با موجی جدید مواجه و بهای آن به صورت کاملا نامتعارف، روند فزاینده ای به خود گرفت، تا جایی که دولت برای کنترل نرخ مسکن با اتخاذ سیاست های ویژه ای تصمیم به راه اندازی سامانه کنترل بهای خرید و فروش و همچنین اجاره بها گرفت تا از این پس تمامی معاملات مربوط به این حوزه با ثبت در این سامانه از هرگونه سودجویی و سوداگری به دور مانده و تمامی قیمت ها در چارچوب مصوبات وزارت راه و شهرسازی صورت پذیرد.یکی دیگر از مواردی که در راستای خانه دار شدن باید برای آن اهمیت ویژه ای قائل شد، زمان خرید ملک است. یکی از مسائلی که کمتر مورد توجه قرار می گیرد، تغییرات و نوسانات بازار بورس است. شاید از خود بپرسید که بورس به مسکن چه ارتباطی دارد؟! درست است! نکته ظریف ماجرا همین جا است، ارتباط مستقیم بازار بورس و سرمایه و قیمت مسکن.اما باید توجه داشت که با گذشت چند سال از نخستین روزهای طرح سامانه کنترل نرخ مسکن، بنا به دلایل مختلفی هنوز هم این طرح به مرحله اجرا در نیامده و در قالب طرح مانده و به همین دلیل قیمت مسکن روند افسارگسیختگی به خود گرفته و به رویایی دست نیافتنی برای اقشار کم درآمد تبدیل شده است.
 

سونامی قیمت خانه با ورود ویروس کووید 19

عدم کنترل مطلوب و هدفمند دولت و مسئولین مربوطه، بر این بازار و شیوع بیماری کرونا در سال جاری، بار دیگر سونامی قیمت ها را در حوزه مسکن رقم زد. افزایش قیمت خانه از نخستین روزهای سال 1399 در حالی اتفاق افتاد که بازار مسکن با رکود شدیدی همراه بود! معاملات به پایین ترین سطح خود طی چند سال اخیر رسید اما شاهد روند فزاینده نرخ مسکن نیز بودیم. پدیده ای کم نظیر حاصل هجمه گسترده شایعات واهی بود.

بر اساس معادلات اقتصادی؛ زمانی که تقاضا افزایش یابد برخی دلالان با کاهش هدفمند عرضه زمینه افزایش قیمت را ایجاد می کنند اما تنها در موارد استثنی و نامتعارف است که در دوران کاهش تقاضا با افزایش بها مواجه می شویم و نمونه آن دوران شیوع بیماری کرونا و گسترش شایعات گرانی و قحطی است.

چگونه می توانیم خانه دار شویم؟!

با در نظر گرفتن شرایط خاص و ویژه کنونی در کنار اشاعه بی حد و حصر گرانی انواع کالا و خدمات، نمی توان از موضوع خانه دار شدن قطع امید کرد. بی شک معضل گرانی مسکن نیز راه حل هایی دارد که با کمی تفکر و تامل می توان بدان دست یافت و مفری برای رهایی از آن پیدا کرد.

یکی از راهکارهای اصلی برای خانه دار شدن قشر کم درآمد، آن است که دولت زمین هایی را در اختیار بخش تعاونی قرار دهد تا با ساخت خانه با نازل ترین قیمت، واحدهایی را با اقساط بلند مدت به اقشار کارگر واگذار کنند. شاید مشابه این طرح را در مسکن مهر و مسکن ملی مشاهده کرده باشیم اما برخی اختلاف سلیقه ها و کم توجهی ها باعث شد تا این روند آن طور که مطلوب نظر بود به این قشر گسترده نرسد و گره ار آن طور که مورد هدف بود باز نشد که بی تردید بی برنامگی و عدم همراهی دستگاه ها و ارگان های مربوط به این امر نیز دلیل دیگری بر عدم تحقق خانه دار شدن قشر کم درآمد در جامعه کنونی محسوب می شود.

البته نباید از این فرضیه نیز چشم پوشی کرد که به امید دولت و مسئولین نشستن، گاه فرصت های تکرار نشدنی را سوخت می دهد چرا که عموما امور مربوط به بخش دولتی در بلند مدت و با فراز و نشیب های بسیاری همراه خواهد بود که در برخی ادوار ارزش سرمایه و نقدینگی افراد را کاهش خواهد داد و این مهم ضربات غیر قابل جبرانی را بر اقتصاد خانواده ها وارد می کند.

یکی دیگر از راهکارهای خانه دار شدن در شرایط نامساعد کنونی و جلوگیری از اُفت ارزش سرمایه و نقدینگی افراد؛ خرید خانه هایی با متراژ پایین است. به طور مثال اگر خانواده ای 200 میلیون پس انداز (نقدینگی و یا پول پیش و ودیعه مسکن کنونی) داشته باشند و 240 میلیون وام مسکن اخذ کنند می توانند ملکی بین 40 تا 50 متر در مناطق پردیس، پرند و یا حتی مناطق 16 تا 19 تهران بزرگ خریداری نمایند. (توجه داشته باشید که مناطق 5 و 22 تهران بیشترین میزان افزایش قیمت را طی چند ماه اخیر داشته اند.)

در چنین شرایطی نباید توجهی به طبقه واحد مسکونی مورد نظر و یا آسانسور و پارکینگ داشت چرا که این موارد تا میزان چشمگیری بر ارزش ملک افزوده و سدی در برابر خانه دار شدن ایجاد می کنند. ضمن این که باید میزان پس انداز و مدیریت هزینه ها به حداکثر رساند.

در این میان باید توجه داشت که در یکی از بندهای قانون کار کشور، چنین آمده که کارفرمایان موظف هستند تا در نزدیک ترین مکان به محیط کار، منازلی را برای کارگران خود در نظر بگیرند تا ضمن جلوگیری از صرف هزینه های ایاب و ذهاب، دغدغه مسکن و اجاره بها را نیز از این قشر کم درآمد دور کنند. این موضوعی است که مورد غفلت قرار گرفته و نه خود کارگران از آن اطلاع درست و کافی دارند و نه دولتمردان توجهی به اجرای این قبیل قوانین می کنند و همین روند نامناسب، عرصه را بر این قشر ضعیف تنگ تر کرده است.
 

چه زمانی خانه بخریم؟

یکی دیگر از مواردی که در راستای خانه دار شدن باید برای آن اهمیت ویژه ای قائل شد، زمان خرید ملک است. یکی از مسائلی که کمتر مورد توجه قرار می گیرد، تغییرات و نوسانات بازار بورس است. شاید از خود بپرسید که بورس به مسکن چه ارتباطی دارد؟! درست است! نکته ظریف ماجرا همین جا است، ارتباط مستقیم بازار بورس و سرمایه و قیمت مسکن.

همواره در دوران رونق بازار بورس، معاملات مسکن کاهش یافته و با رکورد این بازار رونق به بازار مسکن نقل مکان می کند و تا زمانی که تابلوی بازار بورس سبز باشد از جذابین خاصی برای عموم مردم برخوردار بوده و بسیاری افراد با هدف چند برابر شدن نقدینگی، سرمایه های خُرد و کلان خود را به این بازار سرازیر می کنند اما همین که این بازار با نوساناتی همراه شود، سهامداران آماتور از هراس کاهش ارزش سرمایه خود، آن را از بازار بورس خارج و به بازار ملک و مستغلات منتقل می کنند. بنابراین بهترین زمان برای خرید مسکن، دوران رونق بازار بورس است که با کاهش نسبی تقاضا در حوزه مسکن و به تبع آن اُفت قیمت هم زمان است.

درست است که بسیاری از کارشناسان اقتصادی و متخصصان حوزه مسکن، بر این باور هستند که قیمت کنونی ملک و مستغلات حاصل هیجان زدگی برخی مردم است و گذرا خواهد بود، اما نمی توان ریسک کرد و در انتظار به ثبات رسیدن اوضاع، روند بهبود بیماری کرونا و کاهش قیمت مسکن ماند، چرا که اقتصاد جهانی در حالت کما به سر می برد و اوضاع متغییر و نابسامان اقتصادی محدود به ایران نمی شود و برای جلوگیری از تضرر بیش از این و کاهش قدرت خرید، باید دست به کار شد و با برنامه ریزی دقیق و موقعیت شناسی برای خرید ملک اقدام کرد.
 

منابع:

1- دو راهکار پیشنهادی برای خانه دار شدن کارگران، مشرق نیوز
2- راهکار تازه برای خانه دار شدن کارگران، تابناک
3- آسان‌ترین راه خانه‌دار شدن، روزنامه دنیای اقتصاد
4- چـه زمـانـی و با چه پولی خانه بخریم؟، اقتصاد آنلاین
5- راهکاری برای خانه دار شدن کارگران، جماران